Op het podium staat een man die zegt gelukkig te zijn. Omdat hij in zo’n mooi theater als Orpheus mag spelen. Voor weer een uitverkochte zaal. En passant wijst op nog veel meer uitverkochte zalen tussen Groningen en diep in België, die volgens de theaterdirecties eerder vollopen dan bij zijn collega’s. Het is maar dat we het weten. Getekend Youp van ’t Hek.
Dat geluk waarover de ouwe komiek (zo noemt hij zichzelf) het heeft en de speelvreugde die dat met zich meebrengt is een voorstelling lang voelbaar. Daar is niets gespeeld bij, je word er door meegezogen. In meeslepen en vertellen is Youp nog altijd een meester. Deze keer zijn bijna al die verhalen opgehangen aan het thema ‘ouder worden’. Verstandig van Youp om dichtbij huis te blijven. Er niet te veel dingen bij te halen. Zijn aanwezigheid, die van zijn vaste begeleider Rens van der Zalm en een mooi decor (skyline van een willekeurige stad) zijn genoeg ingrediënten om een smakelijke hap op te dienen. Een cabaretmaaltijd van hoog niveau waarvan zijn fans (en dat waren er gisteravond een dikke 1200) smullen.
Net als Toon Hermans doet Youp je geloven dat het hem makkelijk afgaat. ,,Wat grapjes maken en een beetje slap lullen’’, maar dat mag als het om theater gaat. Net zo goed als waarheid en fictie met elkaar mengen. Als het maar geloofwaardig wordt gebracht en die kunst beheerst Youp al jaren. De sleet zich er nog lang niet in.
Hij blikt weemoedig wat terug naar de jaren van toen. Jaren die zijn gaan leven zo rond zijn zesde. Voor het eerst stond hij als kind ergens in ’t Gooi waar hij opgroeide in een leeg, bescheiden theater. De magie van al dat pluche is nooit verloren gegaan. Het heeft hem hongerig gemaakt, hem gebracht waar hij nu is. Al vraag je je wel af wat hij met die opgedane kennis doet. Hij gaat immers nog net zo tekeer als toen hij pakweg 35 jaar geleden met spelen zijn broek kon ophouden. Een tikkeltje milder misschien, maar met hetzelfde vuur.
Nieuwe Truttigheid
Als een soort Nescio vertelt hij over zijn jongensjaren en over zijn begin als grappenmaker. Hij verlangt met de kennis van nu naar die kennis van toen. Naar dat onbevangen zijn, naar een leven nog voor zich. Niet dat het nu afgelopen is. Zeker niet, hij keek de dood recht in het gezicht, maar eenmaal opgelapt gaat het weer als vanouds: met volle kracht vooruit en met de kennis van nu. Met hier een sneer en daar een veeg uit de pan, een vloek en af en toe een zucht. Dat valt niet mee in deze tijden van Nieuwe Truttigheid met haar #metoo en een wat muffe bakfietsmoederscultuur. Youp geniet om daar met zijn grappen door- en als het even kan overheen te walsen, zich weinig aantrekkend van het tijdsgewricht. En zo moet het ook. Zijn vader zei het al tegen hem: zorg als je dan toch als cabaretier het leven wilt, dat je je onderscheidt en vooral geen allemansvriend wordt. Die wijsheid heeft Joepie (hij werd pas later Youp) ter harte genomen.
Heerlijk is het verhaal over een wijnproeverijtje (let op de bekakte verkleining) te midden van mannen die het hebben gemaakt. Ze zijn wel heel erg blij met zichzelf. Van bankdirecteur (,,ik heb de bank van binnenuit leeggezogen, ha, ha, ha) en de vastgoedbaas die zijn ‘’steentjes’’ wel wist te slijten. Enige zelfspot is Youp niet vreemd. Hij is zelf ook binnengelopen en kan als het moet al die nouveaux riches met hun gegraai zijn hielen laten zien. Dure wijn kopen bijvoorbeeld. Daar draait hij niet om heen.
Zo bewoont de cabaretier aan de gracht in Amsterdam een huis dat naar zijn zeggen als enige niet door een in Apeldoorn opgegroeide jongeman is opgekocht. Waarvan je kon verwachten dat hij niet zou deugen en daarom naar zijn grootvader Bernhard is vernoemd. De zaal buldert. Net als bij de vertelling over Wouter, de zwakbegaafde en zwaar autistische zoon van één van zijn allereerste vrienden, een gehandicapt jongmens met wie hij wekelijks een pannenkoek eet.
Om de poen hoeft Youp dan ook niet meer op 65-ste op het podium te staan. Maar waarom dan wel met die kennis van nu? Het antwoord is simpel: omdat hij het niet kan laten. Spelen met alles wat daaraan vast zit is zijn lust en zijn leven. Dat probeert de meester een jongeling van 16 duidelijk te maken die in zijn voetsporen wil treden. En wie weet doet zijn kleinzoon van 6 ook wel ook zoiets. Het manneke heeft immers onlangs ook een (groot) leeg theater van binnen gezien. Youp heeft er een foto van gemaakt die hij in zijn werkkamer wel dertig keer per dag bekijkt. De cirkel van zijn voorstelling is dan nagenoeg rond.
Toptheater
Toptheater, al denken sommige recensenten daar anders over. Politiek correcte zuurpruimen en aanverwante moraalridders die van mening zijn dat Van ’t Hek de voeling met de tijdgeest is kwijtgeraakt en alleen nog maar ouwe koeien uit een toch al stinkende sloot kan halen. Typisch Nederlands om een theatergigant zo neer te halen. Dat doet men in de ons omringende landen met een echte theatercultuur anders. Met veel meer respect. Daar zeggen ze bij een uitglijder: het was niet wat we van hem gewend waren maar de volgende keer is het vast een stuk beter. Kan en Sonneveld zijn aan die nog immer heersende mentaliteit van de schroothoop kapot gegaan en Hermans had er ook aan heg eind van zijn loopbaan zwaar onder te lijden.
Gelukkig trekt Youp zich niets aan van de waan van het moment. Althans, bijna niets, want hij noemt één van zijn kritiekaster bij name: collega Paul de Leeuw. Dat is het enige dat je Youp zou kunnen aanwrijven. Niet zijn uitlating over de pisnicht, maar wel zijn apologie. Youp hoeft zich niet te verdedigen vanwege vermeende homofobie. Laat staan in het openbaar. Daarvoor is hij zeker met De Leeuw vergeleken een paar maatjes te groot. Dat is De Leeuw niet waard. Die mag de veters van Youp nog niet strikken.
Nee, laat Youp maar lekker tieren en razen. Want hij weet hij ook te vertederen (kleinzoon), zonder sentimenteel te zijn. Dat soort dingen maakt een voorstelling gelaagd en net iets meer dan puur vermaak. Ruim 1200 mensen bezorgde hij een heerlijk avondje en vanavond flikt hij dat in een uitverkocht Orpheus weer.
Het liefst zou hij in het harnas sterven. In de kroeg of nog beter in een volle zaal. Zolang hij die trekt moet Youp nog maar effe wachten met z’n ’Tommy Coopertje’. Gewoon een kwestie van blijven kijken naar die ontroerende foto van zijn kleinzoon die uiteindelijk op het gesloten doek van de zaal staat geprojecteerd. Een subtieler slot kun je je niet voorstellen.
Youp van ’t Hek in ‘’Met de kennis van nu’’. Orpheus, Hanoszaal 31 mei. (uitverkocht). Vanavond (zaterdag 1 juni): idem.
