RADIO KOOTWIJK - Als de duisternis over de Veluwe valt, klinken vanuit alle windrichtingen de oerkreten van bronstige edelherten. De zware brullen zijn bedoeld om andere herten die ook op het liefdespad zijn te waarschuwen én natuurlijk om indruk te maken op de hindes. ‘Tijdens koudere nachten zijn de bronstige herten actiever', vertelt boswachter Jaëll Bergwerff van Staatsbosbeheer.
Samen met BuitenGewoon-verslaggever Laurens Tijink gaat Jaël op pad in de omgeving van Radio Kootwijk om de bronst te ervaren. Als de twee bij een van de bijgebouwen van het voormalige zendcomplex aankomen, is het helemaal donker. De zaklampen blijven uit, waardoor de sterren en knipperende vliegtuiglichten goed te zien zijn. Afgaande op de geluiden zijn de bronstige herten niet ver weg. Als ze stilletjes naar de achterkant van het gebouw lopen, klinkt er een onverwacht geluid van heel dichtbij...
Luister naar de radiobijdrage
Hindes zijn de baas
De hindes bepalen waar de bronst zich afspeelt. De mannetjes volgen de vrouwtjes en hopen op een kans om met een hinde te paren. Vaak zijn er meerdere kapers op de kust. Dat leidt tot vechtpartijen waarbij de hitsige bokken hun geweien gebruiken als wapens. ‘Je moet geluk hebben om het te horen’, vertelt Jaëll op Radio Gelderland. 'Het geluid is heel indrukwekkend.'
Luister naar de radiobijdrage
Een lekker geurtje op
De hindes en bokken leven gescheiden van elkaar. De hindes en bokken vormen aparte roedels. De mannetjes kunnen het de rest van het jaar dan ook prima met elkaar vinden. Tijdens de bronst worden de bokken rivalen. Ze doen er alles aan om de hindes voor zich te winnen. Daarbij willen de bronstige mannen graag zo lekker mogelijk ruiken. 'Ze plassen zichzelf helemaal onder', vertelt Jaël. 'Ook nemen ze graag een modderbad met daarin hun eigen urine.' Gert-Jan van Sigtenberg legde dat moment vast met zijn camera.
Een bronstig hert doet er alles aan om lekker te ruiken. (Foto: Gert-Jan van Sligtenhorst, geplaatst op Facebookpagina Natuur in Gelderland)
Bronst afhankelijk van het weer
De bronsttijd van edelherten duurt ongeveer een maand. Afhankelijk van het weer en voedselaanbod begint de bronst het ene jaar vroeger dan het andere. Vorig jaar kwam die door de droogte pas laat op gang. Tijdens koude, heldere nachten zijn de bronstige herten actiever. Hoe dat komt, durft boswachter Jaëll Bergwerff niet te zeggen: 'Misschien dat ze meer haast krijgen, omdat ze voelen dat de winter eraan komt. Of misschien dat er meer activiteit is, omdat het geluid tijdens koude nachten verder draagt. We weten het niet.'
Benieuwd hoe de daad zelf verloopt? Boswachter Lennard Jasper legt het uit in onderstaande video
Bok houdt hinde ook na de daad scherp in de gaten
Als een mannetje erin geslaagd is om een vrouwtje te bevruchten, houdt hij haar goed in de gaten. Het edelhert wil voorkomen dat ook andere mannetjes met het vruchtbare vrouwtje paren. Zo is de kans op het voortbrengen van nageslacht zo groot mogelijk. Voor zowel de mannetjes als de vrouwtjes is de bronst dan ook een vermoeiende periode. In het voorjaar worden de jonge hertjes geboren.
De hindes krijgen weinig rust tijdens bronst (Foto: Lydia van Kuilen-Neleman, geplaatst op Facebookpagina Natuur in Gelderland)
Kijkje achter de schermen
Op een aantal plaatsen op de Veluwe staan kijkschermen. Daar is het mogelijk om de bronst van dichtbij te zien, zonder dat de dieren worden verstoord. Fotografen hebben hier de meeste kans op het schieten van indrukwekkende plaatjes. De schermen staan op plekken waar de dieren regelmatig verblijven. Garantie dat de edelherten er ook zijn op het moment dat jij er met je camera in de aanslag zit, is er natuurlijk niet.
Luister naar de radiobijdrage
Damherten volgen nog, reeën zijn al klaar
Als de bronst van de edelherten er op zit, volgt de paartijd van de damherten. Dat is meestal zo rond half oktober. De reeënbronst is al eerder in het jaar, in juli. De dieren kunnen tijdens de bronst vaak nog maar aan één ding denken, wat leidt tot meer wildaanrijdingen in het verkeer. Staatsbosbeheer waarschuwt bestuurders dan ook om extra alert te zijn.
BuitenGewoon Radio is iedere zondagochtend tussen 7.00 en 10.00 uur te beluisteren in het programma Zin in Zondag op Radio Gelderland.
