Zorgvuldig controleert hij het tuig, het paard en krabt de paardenhoeven schoon. De burgemeester is klaar om met paard en wagen een toer te maken door het buitengebied van Apeldoorn: „Voordat je gaat rijden, is verzorging net zo belangrijk als achteraf. Alles moet kloppen, want je begeeft je met het paard in het verkeer.” Ze lijken op elkaar ingespeeld. Het paard, Wiebe, laat rustig gebeuren wat er nodig is, zo lijkt het: „Zie je? Nu ben ik bezig met andere dingen dan het paard en dan werkt hij dus niet mee. Voor nu moet ik me op hem focussen.” De burgemeester maakt paard en wagen gereed voor de rit. Dan is er tijd om te praten over de mens achter het burgemeesterschap en in hoeverre het ambt te scheiden is van de privépersoon. „Je mag trouwens best je zeggen hoor” merkt hij nog op.
Op Wikipedia staat een mooi cv waarop te lezen is dat je uiteenlopende studies hebt gevolgd. Ook zijn er de politieke activiteiten te lezen. Ben je, of word je politicus?
„Ik zou niet willen zeggen politiek actief, maar bestuurlijk geïnteresseerd. Daar houd ik van, het zit ook in mijn genen. Bij ons thuis was het zo, dat als je de hersenen had, moest je zorgen dat je diploma’s behaalde en er altijd bij werken. Dan weet je wat een biertje kost ten opzichte van je inkomen. En als je wat wilt veranderen en invloed wilt hebben, moet je besturen. Mijn vader had een schildersbedrijf, maar was actief in de vakbond. Mijn moeder was thuis, maar ze was ook de ondernemer. Ze was van mening dat wat je graag zou willen, moest je gewoon proberen. Of dat nu was in bijbanen, studies, of hobby’s. Besturen en ondernemerschap vind ik trouwens dicht bij elkaar liggen. Als bestuurder moet je ook ondernemer zijn. Je moet het lef hebben om dingen te doen, ook als het wel eens fout gaat. Dat is nog wel een lastige, want het wordt afgestraft. Dat vinden mensen lastig.”
Geboren: 1956 Ouders: Willem en Everdina Berends Broes – Zussen: 3 broers Verliefd, verloofd, getrouwd: getrouwd met Tineke Riesebeek Kinderen: 2 dochters Ilse en Simone en 1 zoon Rutger Meest trots op: mijn thuisfront. Voor hen ben ik gewoon man en vader. En dat we ondanks de dynamiek in mijn leven nog steeds een fijn gezin zijn. Daar heeft mijn vrouw een heel groot aandeel in gehad. We hebben wat over voor elkaar. Raakt geïnspireerd door: ik ben erg van mensen die een ambacht uitoefenen. Heb bewondering voor mensen die dingen kunnen maken, bouwers, boeren,schilders. Dat vind ik prachtig. Hekel aan: geneuzel Is gek op: gezin, mijn paarden Leest graag: ik lees vakmatig natuurlijk veel. Dat maakt dat ik in mijn vrije tijd minder lees. Trek ik liever op uit. Ben wel erg geïnteresseerd in de historie en in de achtergronden van de omgeving. Wat wil je nog kwijt aan de lezer: wees gelukkig….en dat Apeldoorn mij de kans heeft gegeven mij te ontwikkelen. Dat waardeer ik heel erg.
Je bent altijd lid van het CDA geweest en hebt daarin ook een bestuursfunctie. Is dit vanuit een levensvisie?
De burgemeester lacht even en zegt dan: „Ik heb ook wel eens een uitstapje gemaakt hoor. Ooit, één keer volgens mij, naar de PVDA. Maar het gaat wel om meer dan een levensvisie. Je hebt de inhoud, de mensen die dat uitdragen, maar ook heb ik affiniteit met de persoon. Ik kom uit een katholiek nest, mijn ouders stemden dus als vanzelfsprekend KVP. Zoals ik zei, ik heb ook wel gezocht, maar het paste niet. Uiteindelijk kom je uit naar waar je je inhoudelijk het meest thuis voelt. Dat bleek voor mij toch het CDA te zijn. En belangrijk, ik voel me niet bekneld door dogma’s. Daar kan ik niet tegen.”
Veel mensen zeggen dat ze van hun hobby, of passie hun werk maken. Dit heeft te maken met hoe je in het leven staat. Wat betekent dit in een tijd waarin we de religie achter de voordeur moeten laten. Is dat mogelijk?
„Is dat zo? Het is maar hoe je ernaar kijkt. Er gebeuren heel veel goede dingen. Trouwen bijvoorbeeld, mijn dochter is net getrouwd. Vroeger was samenwonen en dergelijke voor het huwelijk er niet bij. Nu zie je bij de jongen mensen, die ondanks dat ze al 6 jaar samenwonen, de intentie hebben om dat door te zetten. Trouw zijn aan elkaar. Dat vind ik een belangrijke waarde. Dat mensen kiezen voor elkaar en dat ook blijven doen. Er komt als echtpaar van alles op je pad, er zullen rimpelingen zijn. Maar daar samen uitkomen, levert heel veel op. Maar wat ik vooral ook mooi vind, is dat mensen vanuit onafhankelijkheid kiezen om met elkaar door het leven te gaan. Niet omdat de ouders, of de kerk het zegt, maar omdat ze er zelf heel bewust voor kiezen. Ook de jongere generatie. Verder in de politiek probeer ik trouw te zijn aan mijn opvattingen. Maar ik bestuur niet alleen en je moet ook niet rigide zijn.”
Veel mensen kennen je vanwege het uitreiken van de lintjes en vinden dat geweldig. Er zijn ook veel mensen die je niet kennen. Die verwachten van hun burgemeester meer het gezicht van de stad. Iedereen wil dus wat, hoe rijm je dat?
„Het is fijn te horen dat mensen waarderen wat ik doe. Voor mij is het vanzelfsprekend me te verdiepen in hen die geridderd worden. Maar ja, ik kan niet alles en dat doe ik ook niet. Daarin ben ik redelijk eigenzinnig. Een week heeft zeven dagen, een dag 24 uur. Los van het slapen ben ik voor 80% van mijn tijd beschikbaar voor de samenleving. De overige 20% zijn voor mijn gezin en voor mijzelf. Daar stuur ik echt op. Anders glipt het je weg.
Maar ontmoetingen vind ik belangrijk. Daarbij zijn natuurlijk ook dingen die me niet in de koude kleren gaan zitten. Denk aan keuzes als met Volkert van de Graaf. Ik ben van mening dat als iemand zijn straf heeft uitgezeten, dan moet je ook weer vooruit. Maar is de stad er daar dan ook klaar voor? Daar kan ik wel wakker van liggen. Ik moet dan op zoek naar een antwoord en argumenten die mijn keuze tot een sterke keuze maken. Dat weet je niet altijd meteen. Wel intuïtief, maar dat omzetten in woorden is nog een ander ding.”
Is de stad er klaar voor? Je vraagt dan ook echt wat van de burger. Is het daarvoor nodig dat je weet wat er leeft?
Berends is even stil en ment het paard langs een weide met andere paarden die vrolijk mee rennen. Dan komt hij nog even terug op het maken van keuzes. „Kijk, ook met het AZC. Ik ben echt van mening dat een stad met circa 160.000 inwoners een AZC hoort te hebben. De wereld stopt immers niet bij onze gemeentegrenzen. Veel Apeldoorners delen die opvatting. Tegelijkertijd wil ik ook ruimte geven aan andere gevoelens…….angst voor het onbekende misschien? Mensen hebben recht op een luisterend oor, maar ook dat ik hun mening ken. De Apeldoorner moet zich gehoord voelen. Daar zijn die ontmoetingen goed voor. Wel in balans, met oog voor moeilijke kwesties, maar ook oog hebben voor verenigingen als bijvoorbeeld Oud Apeldoorn en andere plezierige zaken. Dat wil ik waarachtig doen, dat schept vertrouwen. Je leert elkaar daarin dan kennen en weet beter wat er nodig is. Dan kun je ook heel veel aan.”
Je hebt grote evenementen naar de stad gehaald, met grote aantallen bezoekers. Iedereen was trots en blij. Na afloop gaat iedereen dan lekker slapen. Hoe zit dat met de burgemeester?
„Ik geloof dat de Giro het eerste grote evenement was, niet? Nou ja, het was natuurlijk geweldig dat we dit als stad hadden. Evenals Serious Request, maar ook het EK– en WK-baanwielrennen en het Beach Volleybal. Ik heb alweer iets in mijn hoofd.” Dan lachend: „Nee, ik ga je niet verklappen wat het is. Geduld.” Dan weer serieus: „We zijn de 11e stad in Nederland en er wordt dan ook op je gelet. Maar Apeldoorn is wat dat betreft fantastisch, de stad is in balans. De manier waarop mensen voor elkaar zorgen en ook hoe ze met die evenementen hun schouders eronder zetten. Dan doe je het samen. Uiteraard ligt er een grote verantwoordelijkheid bij mij, toch wil ik niet in een veiligheidsspiraal komen van meer en meer controle. Maar ik kan het niet alleen, we hebben de burger dan ook nodig. Wat ik ook zo waardeer aan Apeldoorn, er is een goed gevoel voor fatsoen en zeg maar hoffelijkheid is. Mensen spreken elkaar aan, gewoon aardig. Niet allemaal en altijd, maar heel vaak wel. Zeker ook in de buitengebieden. Ze zorgen ook voor elkaar. Dat is echt niet overal zo. Dan kun je ook echt meer doen.”
Na een topprestatie, wordt het weer maandagmorgen en wachten de grijze container en de paarden weer. Die hebben geen boodschap aan koning, keizer, admiraal, of burgemeester. Wat doet dit met je?
„Oh, die container zet ik gewoon aan de weg hoor en ik strijk ook mijn eigen overhemden. Hm, alleen wassen mag ik niet……De paarden brengen mij trouwens in een heel andere wereld. Het helpt me te reflecteren. Zo’n groot event vraagt toch opperste concentratie, er moeten veel afwegingen gemaakt worden.”
Het is dan heel rationeel en sterk gericht op de competenties en prestaties.
„Zeker, maar, ik ben dus meer dan dat. Bij de paarden gaat het niet over scherpzinnigheid, maar dat het dier goed verzorgd wordt, dat alles klopt voor een rit en dat de stal schoon is. Dat is een heel andere wereld. De paarden voeren me daarheen. Dat heb ik af en toe nodig.” We rijden langs een gebouw waar iemand zijn grasmaaimachine uitzet, ons toezwaait en wacht tot we voorbij zijn: „Kijk dit bedoel ik met die hoffelijkheid, hij houdt rekening met ons en met het paard. Dat hoeft hij niet te doen hè, maar doet het wel.” Nadat we voorbij de man zijn, zet hij zijn maaiwerkzaamheden weer voort en voert het paard ons door het prachtige landschap richting eindbestemming.
Het paard is een spiegel. Welke inzichten levert dat op?
We maken even een stop en drinken en eten wat. Berends wil dat het paard ons ziet, omdat die erbij hoort. Dan zegt hij: „Een spiegel, dat kun je wel zeggen. Mensen tonen, non-verbaal emoties. Overdreven aardig, chagrijnig, te gehaast, of juist te rustig. Dan ben je niet in balans. Een paard voelt dat feilloos aan, want hij luistert namelijk naar mijn hand van sturen en naar mijn stem. Als ik niet in mijn kracht sta, dat is namelijk wat een paard vraagt, doet hij gewoon niet wat ik wil. Dan moet ik dus naar mezelf kijken en me weer concentreren op het paard. Het paard maakt dat ik niet doordraaf in het besturen, maar dat ik me weer bewust ben van mijn andere kant, maar zeker ook van het moment. Zorg hebben voor, stilte ervaren, in de natuur zijn en de actie met dieren. Ik zeg dieren, hetzelfde geldt ook een beetje voor onze honden. Eigenlijk is het heerlijk met dieren. Het houdt je met twee benen op de grond.”
Het is duidelijk dat de hectische wereld waarin burgemeester John Berends actief is, met alle dynamiek op politiek en bestuurlijk niveau en de stad met zijn burgers, veel reflectie vraagt. Dit ook omdat het ambt niet te scheiden is van de privépersoon. Als de ambtelijke organisatie vanwege de verbouwing verhuist, is zijn angstdroom toch dat de informatiegedreven organisatie plat komt te liggen. En het raakt hem als mensen zijn integriteit in twijfel trekken. Voor die reflectie en rustmomenten, heeft hij zijn manieren gevonden: verbaal met mensen en non-verbaal met zijn paarden en honden in het buitengebied van Apeldoorn. Als hij na afloop van de rit, zijn paard een frisse douche geeft zegt de burgemeester nog: „Weet je, ik kom dus uit Zwolle, maar ik vind het hier zo mooi. We hebben zoveel mooie natuur om ons heen. Ik wil geloof ik nooit meer weg.”
